Uitdrukking van het jaar 2011: vamos-tamos

Bokitoproof, swaffelen, twitteren, gedoogregering, weigerambtenaar. Of nee, dan die van de Vlamingen uit 2010: tentsletje. Het zijn allemaal woorden die de voorbije jaren het predicaat ‘Woord van het jaar’ hebben gekregen. Maar wat zou u nou als Servisch Woord van het jaar willen typeren? Ik kom er niet op. Wel op een uitdrukking: vamos-tamos.

Vamos-tamos is afgeleid van de uitdrukking ‘vamo, tamo’, wat in een (erg) vrije vertaling zoveel als ‘van het kastje naar de muur’ betekent. En wie heeft dat het afgelopen jaar meer aan den lijve ondervonden dan Rafael Nadal? Maar liefst zes keer verloor hij in 2011 van Novak Djoković, zes keer was het een finale van een groot toernooi. Jazeker, zes keer had Rafa het nakijken. Hij werd door Nole letterlijk van het kastje naar de muur gestuurd. Vamos-tamos. Ballen terughalen en ballen rapen. In Indian Wells en Key Biscayne (Miami) waren het spannende driesetters, die mijn laptop tot overuren dwongen. Madrid en Rome waren andere koek, niet alleen vanwege het feit dat het de favoriete ondergrond was van de ‘koning van het gravel’, maar ook vanwege het gemak waarmee deze gravelbijter van zijn troon werd gestoten. Geen ‘vamos’ voor Nadal, maar vamos-tamos.

En toen kwam de finale van Wimbledon! Voor mij was dit de tenniswedstrijd van het jaar. Vanwege het moment, de entourage, maar ook vanwege de wijze waarop Novak Djoković gedurende de wedstrijd zijn zenuwen in bedwang wist te houden en na de verloren derde set gewoon weer opstond en zijn tegenstander tegen de grond sloeg. Figuurlijk dan, want buiten de baan zijn het dikke vrienden. Nole werd nummer 1 en liet ook in de finale van de US Open zien dat hij dit jaar heer en meester was. Een spannendere finale dan de US Open 2011 heb ik in mijn leven niet gezien.

Als troost voor zijn vamos-tamos-activiteiten kreeg de runner-up zes keer een (salade)schaal, die de Serviërs voor de grap 'salatara' noemen. Niet te verwarren met de beker van de Davis Cup. Misschien dat salatara het Woord van 2012 wordt?

Hajde Nole! Puno sreće u 2012. godini!

Servisch vertalen: Kosovo en Metohija

Hoe vertaal je 'Autonome Provincie Kosovo' naar het Servisch? Autonomna Pokrajina Kosovo, zou je zeggen. Fout! De juiste benaming is Autonomna Pokrajina Kosovo i Metohija. Waarom de meesten van ons dit niet weten? Dit heeft te maken met het feit we in Nederland de verkorte, onvolledige benaming van de zuidelijke Servische provincie gebruiken. Sla de kranten er maar op na. Dit doen we trouwens ook ten aanzien van Bosnië - die heet voluit Bosnië en Herzegovina, geschreven met een koppelteken: Bosnië-Herzegovina. Maar daar gaat dit stuk niet over.

Kosovo en Metohija is zoals gezegd de volledige benaming van de zuidelijke Servische provincie. De provincie bestaat uit twee gebieden: Kosovo en Metohija. De historische benaming van dit gebied luidt trouwens Stara Srbija, oftewel Oud Servië.

'Kosovo' is afgeleid van het Servische woord kos en is de benaming voor de vogel die wij in het Nederlands merel noemen. Boj na Kosovu Polju vertalen wij dan ook als Slag op het Merelveld.

'Metohija' is afgeleid van het woord metoh, vindt zijn oorsprong in het Griekse woord metokhé en betekent kloosterlandgoed. Dit toponiem refereert aan het feit dat het gebied al eeuwenlang eigendom is van de Servisch-Orthodoxe kerken en kloosters. Honderden eeuwenoude kerken en kloosters, waarvan er vier op de werelderfgoedlijst van UNESCO staan, getuigen van dit feit. De provincie Kosovo en Metohija wordt dan ook met recht de bakermat van de Servische identiteit en de huidige Servische staat genoemd.

U zult zich afvragen waarom dit zo'n interessant stukje is voor mijn weblog? Welnu, omdat de Servische provincie deze zomer veelvuldig in het nieuws is geweest vanwege het oplaaiende geweld tegen de Serviërs die daar letterlijk in ghetto's leven. Daarbij is in de media van alles en nog wat over Kosovo en Metohija gezegd en geschreven. Maar de meest elementaire feiten over de provincie weet men niet eens. Te beginnen bij haar naam.